Իրենց վերքը փակելով` ուզում են ինձ խնայել, պատկերացնո՞ւմ եք

Ես չեմ անցել Հակարիի կամրջով։ Իմ մանկությունը, պատանեկությունը, իմ ամբողջ կյանքը չի մնացել կամրջի այն կողմում։ Ես չեմ փորել-հանել թանկ մարմինները քաղաքի կամ գյուղի գերեզմանոցից, որպեսզի հետո գոնե Հայաստանում կարողանամ այցելել նրանց։ Իմ տղան, իմ եղբայրը, իմ հայրը, իմ սիրելին ամբողջ կյանքում դիրքապահ չեն եղել` պաշտպանելով իմ գյուղի ու քաղաքի բարձունքը, ու չեն զոհվել այնտեղ ո'չ 2020-ի սեպտեմբերին, ո'չ էլ 2023-ի սեպտեմբերի երկօրյա կռվի ընթացքում։

Իմ ձեռքերով ու իմ երազանքով կառուցած, փայփայած, ամեն անկյունը հարդարած ու միակ իմ տանը ես վերջին հայացքով չեմ նայել` ընտրելով իմ երեխեքի խաղալիքներից միակն ու ամենասիրելին, որ կարողանամ սակավաթիվ իրերի հետ անցկացնել Հակարիի կամրջով ու փրկվել։

Ես մազապուրծ չեմ փախել իմ գյուղից` երեխաներիս հետ թաքնվելով նկուղներում, փորձելով հասկանալ, թե ինչպես գտնեմ ապահով ճանապարհ, որտեղից կկարողանամ գոնե Ստեփանակերտ հասնել։ Իմ ամբողջ կյանքի իմաստը, հայրական տունը, իմ ամեն օրվա հայացքը զարդարող իմ կանաչ սարն ու Գանձասարը ես ստիպված չեմ եղել թողնել ընդամենը մի քանի րոպեում, որ հասցնեմ փրկել պստիկ աղջկաս, երբ նույն րոպեներին մեր գյուղի դիրքերում զոհվում էին իմ եղբայրները։

Մի կերպ փրկված, բայց աշխարհի ամենաթանկ ու միակ սիրելի անկյունը` իմ գյուղը թողած` ես չեմ ապաստանել Ստեփանակերտի օդանավակայանի տարածքում` անորոշության ու վախի մեջ, չիմանալով, թե ինչ է լինելու մի քանի ժամից։ Եվ իմ եղբայրն ու ամուսինը չեն նետվել բենզինի գոնե մի քանի լիտր ձեռք բերելու, որ հետո երեք օր շարունակ անցնենք սարսափների ճանապարհը դեպի Հակարի։

Իմ եղբայրն ու ամուսինը, իմ հայրն ու տղան չեն զոհվել մեկ վայրկյանում կամ ավելի ուշ` տանջվելով բենզակայանի պայթյունից ստացած սարսափելի այրվածքներից։

2020-ից սկսված դժոխքը, որ շարունակվեց ու խորացավ շրջափակման 9 ամիսների ընթացքում, հետո իր արյունոտ կուլմինացիային հասավ սեպտեմբերի 19-ին, պսակվեց այդ դժոխային կաթսայի պայթյունով` վերացնելով հույսը։ Ու այդ բոլոր տարիների ու սարսափների ցավը գրկած` ես հետո չեմ անցել դեպի Հակարի այդ սարսափի ճանապարհը` երեք օրվա ընթացքում ճանապարհին տեսնելով նոր մահեր, ահաբեկված երեխեքի, դեպի անորոշություն գնացող մարդկանց։

Ես չեմ հիմա ամեն օր` առավոտյան աչքերս բացելիս, ցերեկը աշխատանքի ճանապարհին, երեխեքին դպրոց ու պարտեզ տանելիս, իմ տասնապատիկ դժվարացած կյանքի հոգսը հոգալիս բոլոր անկյուններում տեսնում իմ հեռու, սիրելի աշխարհի, իմ ամենաթանկ քաղաքի կամ գյուղի պատկերները, իմ տան լուսամուտի տեսարանը, իմ երեխեքի սենյակի խաղաղությունը, իմ տան ջերմությունը` իմ տան, որի բանալիները մինչև հիմա պայուսակիս մեջ են։

Ես չեմ ստիպված ամեն օր ինձ ուշքի բերում, որ կարողանամ շարունակել ապրել, ստիպված ինչ-որ բաներ թխել, գործել, վաճառել, որ կարողանամ տարրական կյանք ապահովել, մտքումս շարունակելով ապրել էնտեղ, որտեղ մնացել է իմ ամենաթանկ մասը։

Ես էդ ամեն ինչը չեմ արել, էդ ամենն ինձ հետ չի կատարվել։

Բայց ես էդ ամեն ինչը զգում եմ։ Ես ամեն օր իմ արցախցի ընկերների հետ խոսելիս, նրանց հետ կատակներ փոխանակելիս ու կենցաղային հարցեր քննարկելիս, ամեն րոպե զգում եմ ամեն դետալը, ամեն չլավացած վերքը, ինչքան էլ նրանք փորձեն ինձ խնայել ու չխոսել։ Իրենց վերքը փակելով` ուզում են ինձ խնայել, պատկերացնո՞ւմ եք։

Էդ վերքը թաց է, ու դեռ երկար չի լավանալու։ Ու դա մեր բոլորի մեծ վերքն է։ Արցախի կորուստը մեր բոլորի մեծ, անպատկերացնելի մեծ վերքն է։ Բոլորինս։

Ու մենք, փոխանակ բուժքրոջ, բուժեղբոր պես էդ վերքը խնամելու, բուժելու, հույս արթնացնելու, վերցնում ենք դանակներն ու խրում ավելի՞։

Ու՞ր։ Մեր սեփական սրտի մեջ։

Ովքե՞ր են մեզ դրդում էս խելագար ինքնասպանությանը։

Լիլիթ Բլեյան